شبکه یاری کودکان کار

این کنفرانس را ۲۸ و ۲۹ بهمن، به همت انجمن مددکاران اجتماعی ایران و انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد.🎗️برنامه‌ریزی به معنای عام آن عبارت است از ترسیم شرایط مطلوب و ایجاد پله‌های رسیدن از وضعیتی که در آن قرار داریم، به وضعیت مطلوب. برنامه‌ریزی از سال ۱۳۱۶ در ایران با برنامه هفت ساله کشاورزی، پایه گذاری شد و شش برنامه عمرانی پیش از انقلاب شکل گرفت. پس از انقلاب نیز برنامه‌ریزی از سال ۱۳۶۸ شکل گرفت و تاکنون ۶ برنامه توسعه تدوین گردیده است. این برنامه‌های توسعه محورهای متعددی را مد نظر قرار داده‌اند که بعضی از آنها صرفاً اقتصادی بوده و برخی جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی نیز داشته است. مهمترین بحث در هر برنامه‌ریزی، شناخت صحیح وضعیت موجود ترسیم و تعریف وضعیت مطلوب، منطبق با اسناد بالادستی و برنامه‌ها و قوانین جاری و اسناد چشم انداز بلندمدت است. نکته دیگر در هر برنامه‌ریزی تعریف اهداف قابل وصول در زمان معین است. گرچه در این هدف‌گذاری باید اهداف قابل وصول باشند اما نباید سهل الوصول باشند. طبق آخرین سرشماری نفوس در ایران بیش از ۲۵ درصد از جمعیت این کشور را کودکان تشکیل می‌دهند به عبارت دیگر در حال حاضر کودکان بیش از یک چهارم جمعیت کشور ما را تشکیل می‌دهند. اهمیت که کودکان در برنامه‌ریزی‌ها اغلب نه صرفاً به خاطر سهم بالای آنها در هرم جمعیتی بلکه به دلیل اهمیتی است که این برهه از زندگی انسان‌ها چه در زندگی فردی و چه در اجتماع ایفا می‌کند. این اهمیت تا جایی است که در بسیاری از کشورها کودکان و حقوق آنها در راس قوانین کشور یعنی قانون اساسی به صراحت مورد تذکر واقع شده است.◼️در یک بررسی اجمالی در قوانین توسعه هیچ فصل مجزا و ویژه‌ای برای کودکان به چشم نمی خورد. با یک جستجو در برنامه توسعه ششم خواهیم یافت که به کودکان تنها در چند جمله به صورت گذرا در این برنامه اشاره شده است.در این برنامه نه تنها یک چهارم از برنامه که حتی یک فصل از ۲۰ فصل به کودکان و کودکی مختص نگردیده است. توجه به کودکان محور هر برنامه آینده نگرانه ای است. در برنامه ششم توسعه کلمه کودک زیر تعداد انگشتان دست مورد استفاده قرار گرفته است. در فصل ۱۲ این برنامه مرتبط با آموزش عمومی بند ح ماده ۶۳ درباره لزوم فعالیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در روستاها در موضوعات خاص، در فصل ۱۴ مرتبط با سلامت، ماده ۷۶، کاهش مرگ و میر کودکان ۱ تا ۵۴ ماهه و بخش ۱۵، بیمه‌های اجتماعی، آسیب‌های اجتماعی، ماده ۷۸، غربالگری بینایی و شنوایی کودکان و افزایش حمایت از کودکان یتیم و کاهش ۲۰ درصدی کار کودکان کار در خیابان که با واژه اشتباه کودکان خیابانی از آنها نام برده شده است، تنها موارد مرتبط با کودکان است.◼️کنوانسیون حقوق کودک کف نیاز های ابتدایی مشترک تمام کودکان دنیا را بیان نموده است. در این کنوانسیون ابعاد رفاه کودک در چهار بخش بقا شامل غذا، آب آشامیدنی سالم، مراقبت از سلامت، سرپناه و مسکن محیط زیست و آلودگی، رشد و تکامل شامل آموزش، سرگرمی، فعالیت فرهنگی، اطلاعات، حفاظت از کودکان شامل پیشگیری از بهره کشی، بی رحمی و خشونت، خشونت در مدرسه و امنیت اجتماعی و مشارکت شامل ثبت تولد، ملیت، دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان (دسته‌بندی به نقل از نصرت آبادی، مهدی، مقاله وضعیت فقر چند بعدی، وضعیت اجتماعی کودکان در ایران) تقسیم شده است.◼️گرچه متاسفانه در ایران در شناخت شرایط موجود از فقر آمار به شدت رنج می‌بریم و بسیاری از موارد فوق الذکر به عنوان رفاه کودک مورد پایش و ارزیابی دقیق قرار نمی‌گیرد، اما با همین آمار دست و پا شکسته نیز اولویت بندی‌ها و گزینش موارد مرتبط با کودکان محل سوال است. برای مثال با توجه به ابعاد مختلف کار کودک و خطرات بسیار بالای مشاغلی نظیر زباله گردی کودکان، کار در کارگاه‌های پر خطر و… چرا کار کودکان در خیابان در اولویت برنامه ریزی قرار نگرفته است.🎗️کودکان در جامعه ما امروز چه در بقای خود و چه در ادامه با کیفیت این بقا با چالش‌های مهمی مواجه هستند. امروز سو تغذیه، عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم، اعتیاد کودک، ازدواج کودکان و تبعاتی چون طلاق در کودکی، خودکشی کودکان، وضعیت کودکان مهاجر، خرید و فروش کودکان، فقدان اوراق هویتی، ترک تحصیل و خروج از چرخه آموزش، عدم برخورداری از پوشاک و مسکن و بهداشت بخشی از کودکان جامعه را تهدید می کند. در کم نبودن تعداد این بخش از کودکان با توجه به کم جمعیت تر شدن خانواده‌های دهک‌های بالای جامعه و پر‌فرزندی در دهک‌های پایین نباید شک کرد.◼️اخبار و حوادث ناگوار از کودکان که تواتر آنها روز به روز کاهش می ‌یابد نیز اهمیت لزوم توجه به این موضوعات در قوانین و اسناد مهم را بیشتر گوشزد می نماید. مسائل دیگری چون کودکان مبتلا به معلولیت و بیماری‌های خاص و نیز مسائل مرتبط به کودکان و فضای مجازی نیز از جمله سایر موضوعات پر اهمیت هستند.◼️جای بسی شگفتی است که در اطلس آسیب‌های مد نظر در برنامه به هیچ کدام از این موارد پرداخته نشده است.ارقام ذکر شده در هدفگذاری‌ها در برنامه نیز سوال برانگیز است. در شرایطی که هنوز آماری از کودکان مشغول به کار در خیابان‌ها موجود نیست، ذکر عدد ۲۵ درصد به عنوان هدف برنامه برای کاهش کودکان کار این سوال را مطرح می‌کند که با کدام محاسبات این میزان حاصل گردیده است.🎗️از مهمترین نقش آفرینان غایب این برنامه‌ریزی سازمان‌های مردم نهاد هستند. گرچه در برنامه ششم در برخی قسمت‌ها بصورت جسته و گریخته مشاوره‌هایی از این سازمان‌ها اخذ گردید اما شیوه و روش سیستماتیک برای مشارکت پایین به بالا در برنامه‌ریزی با میانجی گری سازمان‌های مردم نهاد و بویژه شبکه‌های تخصصی تعریف نشده است. از طرف دیگر خود سازمان‌های مردم نهاد و توسعه کمی و کیفی آنها در راستای تحقق پایدار حقوق کودکان و به عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های توسعه انسان محور در هر کشور باید در برنامه مد نظر قرار گیرد. شبکه یاری کودکان کار مهمترین شبکه تخصصی متشکل از بیش از ۴۰ تشکل اجتماعی فعال در زمینه کودکان است. این شبکه با پیشنهاد اختصاص یک فصل از برنامه هفتم توسعه بطور اختصاصی به مقوله کودک و رفاه کودک، پیشنهاد دارد تا از مشارکت این شبکه و اعضای آن و متخصصان و مشاوران برای ترسیم برنامه توسعه‌ای با محوریت توسعه انسانی و با اهمیت ویژه به کودکان برای بهبود و واقعی‌سازی برنامه‌ریزی‌های آتی برای کودکان ساکن این سرزمین استفاده شود. وضعیت اخیر کودکان و تنوع آسیب‌ها و تهدیدهایی که بر پیکر کودکی‌های جامعه وارد می‌شود، اوضاع نابسامان کودکان بر ضرورت این مشارکت چه در برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌ها و چه در اجرای برنامه‌ها را ضروری و لازم نشان می‌دهد.🎗️پیشنهاد می‌شود در برنامه هفتم توسعه موارد زیر درباره کودکان مد نظر قرار گیرد.◼️توجه به سیاست‌هایی که مستقیما کوک و رفاه کودک را مد نظر قرار دهد.◼️حرکت از دیدگاه‌ها و نظریه‌های توسعه با محوریت اقتصاد، به سمت نظریه‌های توسعه انسانی و توسعه پایدار◼️مد نظر قرار دادن تحول سیستماتیک در ساختار و عملکرد دستگاههای متولی ابعاد مختلف زیست کودکان اعم از آموزش و پرورش، بهزیستی، درمان و… با توجه به نیازهایی که در کنوانسیون حقوق کودک و قوانینی چون قانون حمایت از کودک و نوجوان مورد نیاز است.◼️تدوین قوانین با مکانیزم‌های پایین به بالا با واسطه‌گری سازمان‌های مردم نهاد و نهادهای محلی◼️تغییر نگاه به کودک و دوران کودکی در برنامه‌ها و محور قرار دادن کودکی به عنوان یکی از موضوعات مهم که باید مد نظر قرار گیرد.#شبکه_یاری@shabakehyari