شبکه یاری کودکان کار

مصائب توسعه در غياب زنان 🖊نيلوفر رسولی

🔺چهار سال پيش بود كه دستيار ويژه رييس‌جمهور در امور حقوق شهروندي در نشست هم‌انديشي زنان برگزيده كردستان به «زنانه‌شدن بخش غيررسمي اقتصادي به دليل نيروي كار ارزان و استثماري كه از زنان صورت مي‌گيرد.» اشاره كرده و به مسوولان نسبت به تبعات ناگوار اين مساله هشدار داده بود. «توسعه‌نيافتگي متوازن» يا در خوش‌بينانه‌ترين حالت، «توسعه‌يافتگي نامتوازن» در برخي از استان‌ها، از جمله استان كردستان و سيستان و بلوچستان به زعم «شهيندخت مولاوردي»، حقوقدان، دستيار اسبق حقوق شهروندي رييس‌جمهور و معاون سابق امور زنان و خانواده رييس‌جمهوري، يكي از مهم‌ترين معضلاتي است كه يكي از ناگوار و تلخ‌ترين نتايج آن را مي‌توان در خبرهاي متعدد مرگ يا مفقودي كولبران در خطه كردستان جست.

🔺 فعاليت زناني كه به اجبار تن به كولبري مي‌دهند، نتيجه غفلت از توسعه پايدار كردستان است، زيرا به زعم مولاوردي در گفت‌وگو با «اعتماد»، زنان كولبر، از آن جهت كولبري مي‌كنند كه چاره‌اي ديگر ندارند، شغل پايدار و جايگزيني براي آنها تعريف نشده است و وضع معيشت چنان دشوار است كه كولبري تنها گزينه ممكن بر سر راه مردان و زنان مرزنشين است. يكي از راهكارهايي كه مولاوردي در خلال صحبت‌هايش براي تغيير چهره زمخت و نخراشيده اقتصاد در اين مناطق دارد، توجه به بوم‌گردي و گردشگري است، آن هم در شرايطي كه زنان بتوانند نقش فعال و پررنگي در آن داشته باشند، زيرا اگر بوم‌گردي رواج يابد، غذا، فرهنگ و لباس در بوم‌گردي به نقش اقتصادي زنان وابسته است. مولاوردي كه پيش از اين در مصاحبه‌اي به نقل از رييس‌جمهور عنوان كرده بود «هرجا زنان آمدند، كار تمام شد» حالا به «اعتماد» در تاكيدي دوباره به اين حرف مي‌گويد كه توسعه‌يافتن اين خطه جز با حضور مستمر زنان ممكن نيست.

🔺دليل کولبری زنان در مرزهای کردستان جز اجبار نيست. چنين شغلي كه حتي از «شغل» ناميدن آن ابا دارم قطعا نمي‌تواند اختيار و انتخاب براي زنان و حتي مردان باشد. در شرايطي كه از وضعيت استان، منطقه و خانواده‌ها، به ويژه از بعد معيشتي و اقتصادي آنها سراغ داريم، كولبري قابل مقايسه با شغل‌هاي به اصطلاح مردانه و دشواري نيست كه زنان از سر علاقه و انتخاب اختيار مي‌كنند. انتخاب كولبري مثل اختيار آن شغل‌هاي دشواري مثلا در معدن نيست كه شايد به ظاهر سخت باشند، اما برخي زنان بدون اجبار اين شغل‌ها را انتخاب مي‌كنند، زنان در اختيار اين شغل‌ها حق انتخاب دارند و اگر براي مثال سراغ كار در معدن مي‌روند از روي علاقه است نه اجبار. اين مرزي است كه ميان كولبري و ديگر كارهاي دشوار براي زنان مي‌توان كشيد. در كولبري، چه براي مردان و چه زنان ديگر گزينه ديگري مطرح نيست، اينطور نيست كه زنان در قبال كولبري مخير باشند. وقتي كه گزينه بهتري براي ادامه زندگي و تامين معيشت خود ندارند و از سر جبر و اجبار به كولبري روي مي‌آورند. نكته اصلي در پاسخ به سوال شما نبود ديگر راه‌هاي جايگزين براي تامين معيشت است.

🔺اين وضعيت چندان بي‌تاثير از وضعيت كلي زنان در جامعه ما نيست. اما وضعيت زنان كردستان از بعد اشتغال به نوعي متفاوت‌تر از زنان استان‌هاي ديگر ما است. و علت آن توسعه‌نيافتگي متوازن يا توسعه نامتوازني كه در آن استان داريم. البته بايد اضافه كنم كه هر دو مورد اين توسعه‌ها در اين استان صحت دارند، يعني ممكن است در بخش‌هايي از استان شاهد پروژه‌هاي عمراني باشيم اما اين پروژه‌ها متوازن نيستند، از طرفي ديگر، در بخش‌هاي ديگر همين استان شاهد توسعه‌نيافتگي هستيم. نتيجه اين وضعيت را مي‌توانيم در وضعيت زنان استان ببينيم. زندگي، اشتغال، فعاليت‌هاي فردي، اجتماعي و خانوادگي زنان از اين وضعيت متاثر مي‌شود. ببينيد فرقي نمي‌كند كه يك زن در اين منطقه خود كولبري كند يا پسر و شوهرش به اين كار اشتغال داشته باشد. اين وضعيت در زندگي همه مردم تاثير خود را نشان مي‌دهد و تا جايي پيش مي‌رود كه كولبري گزينه‌اي صرفا مردانه نباشد.

🔺در استان سيستان و بلوچستان زنان با قوت بيشتري به عرصه مديريت و سياست پاي گذاشته‌اند اين اتفاق حاصل نگرش و تفكر مديران مرد است. بيشتر اين مناصب هم به دست مردان اداره مي‌شوند و از ميان آنها، هستند افرادي كه چند صباحي مديريت كرده‌اند و راه را براي ورود زنان باز كرده‌اند، همين اتفاق هم منجر به تغيير نگاه‌ها و ذهنيت‌ها شده است. ورود زنان در اين عرصه‌ها به مرور تعصب‌هاي خاصي را هم تعديل مي‌كند و اين راه را مديران بعدي هم ادامه مي‌دهند، زيرا مي‌بينند زناني كه در اين عرصه‌ها وارد شده‌اند، خوش درخشيده‌اند. به همين دليل هم توسعه پايدار كردستان به نقش‌آفريني و مشاركت پايدار و موثر زنان وابسته است.