شبکه یاری کودکان کار

بنا به گفته صندوق حمایت از کودکان ملل متحد (یونیسف) #کودک‌سربازان کودکان و نوجوانانی هستند که زیر ۱۸ سال سن دارند و توسط نیروها یا گروه‌های مسلح به کار گرفته می‌شوند، حال به عنوان سرباز، خدمتکار آشپزخانه، باربر، پادو، جاسوس یا برای اهداف جنسی.

بیش از ۲۵۰ هزار دختر و پسر خردسال در سراسر جهان در جنگ و درگیری‌های نظامی شرکت دارند. نیروهای مسلح از این نوجوانان به عنوان جاسوس، باربر یا قاصد استفاده می‌کنند و به آنان شیوه استفاده از اسلحه و مواد منفجره را می‌آموزند. این کودکان اغلب توسط شورشیان مسلح مورد آزارهای جسمی و روانی قرار می‌گیرند؛ آزارهایی که رنج ناشی از پیامدهایش تا پایان عمر گریبانگیر بسیاری از آنان است.

مهم نیست که این کودکان به چه علت به خدمت گروه‌های مسلح درآمده‌اند؛ اینکه داوطلبانه و برای فرار از فقر به این گروه‌ها پیوسته‌اند یا مجبور به انجام آن شده‌اند. مهم این است که فرصت رشدی طبیعی به هر روی از آنان گرفته شده است. بسیاری از آنان در کنار آسیب‌های جسمی متحمل آسیب‌های روانی بسیاری نیز می‌شوند.

دختران نه تنها به عنوان سرباز به کار گرفته می‌شوند بلکه اغلب قربانی خشونت جنسی گروه‌های نظامی و شورشی می‌گردند. بر اساس برآوردهای سازمان “کودک جنگ”، حدود ۴۰ درصد کودک‌سربازان را دختران تشکیل می‌دهند. بسیاری از آنان به سبب بارداری از شورشیان دیگر نمی‌توانند از شرم به روستای خود بازگردند.

در سودان جنوبی حدود ۱۹هزار کودک‌سرباز وجود دارد. بنا به گفته سازمان بین‌المللی دیده‌بان حقوق بشر سن بیشتر این کودک‌سربازان بین ۱۵ تا ۱۷ سال است و حتی برخی از آنان بیش از ۱۳ سال ندارند. در ماه اوت ۲۰۱۵ معاهده صلحی از سوی هر دو طرف درگیری به امضا رسید. اما از آن زمان تا کنون پیمان آتش بس بارها از سوی طرفین شکسته شده است.

اما مبارزه علیه سوءاستفاده از کودکان به عنوان سرباز با موفقیت‌هایی هم همراه بوده است. از جمله اینکه از سال ۲۰۱۳ تاکنون یونیسف موفق به رهانیدن سه هزار دختر و پسر از صف ارتش نظامیان و شبه‌نظامیان شده است. تنها در سال ۲۰۱۸ شمار کودک‌سربازان نجات‌یافته بالغ بر ۹۵۵ تن بوده است.

اما بازگشت به زندگی عادی برای این کودک‌سربازان پیشین چندان ساده نیست. آنان اغلب دچار بحران‌های روانی ناشی از دوران فاجعه‌باری هستند که یا آن را از سر گذرانده‌اند یا خود در ایجاد آن دخیل بوده‌اند. برخی خانواده‌ها یا مردم روستاها به آنان به چشم قاتل می‌نگرند و پذیرش دوباره آنان از سوی جامعه بسیار با کندی صورت می گیرد.

سازمان‌های حقوق بشری مردم سراسر جهان را به شرکت در کارزار “دست سرخ” فراخوانده‌اند. دست سرخ نمادی است برای کودک‌سربازان پیشین. دست سرخ نمادی است که به سوءاستفاده از کودکان به عنوان سرباز در درگیری‌های نظامی “نه” می‌گوید. تا کنون اثر سرخ‌رنگ صدها هزار دست از ۵۰ کشور جمع‌آوری شده و در اختیار مقامات سیاسی و مسئولین کشورها قرار گرفته است.

صدها هزار کودک در سراسر جهان به عنوان سرباز مورد سوءاستفاده قرار می گیرند. از این‌ رو ۱۲ فوریه به عنوان روز جهانی مبارزه علیه بهره‌گیری از کودکان در جنگ نام‌گذاری شده است.

در تاریخ ۱۲ فوریه ۲۰۰۲ سازمان ملل متحد پروتکل الحاقی کنوانسیون حقوق کودک را به تصویب رساند. این پروتکل الحاقی ضروری بود تا بتوان هرچه بیشتر از کودکان و نوجوانان در برابر درگیری‌های نظامی حفاظت کرد. فراخوان روز جهانی مبارزه علیه به کارگیری کودکان سرباز در درگیری‌های نظامی (روز دست سرخ) از سوی سازمان‌های بین‌المللی‌ای همچون عفو بین‌الملل، دیده‌بان حقوق بشر و “تر د زوم” (سرزمین انسان‌ها) مطرح شد.