شبکه یاری کودکان کار

روزنامه ابتکار مورخ ۹۵.۰۹.۱٨

سفیر کودکان کاریم نه به دنبال ترحم

گروه فرهنگ و ادب ـ «چهار صندوق» یکی از معروف‌ترین نمایشنامه‌های بهرام بیضایی از 16 آذرماه روی صحنه رفته است. اما تفاوت عمده‌ای که این کار با دیگر اجراهای تئاتر دارد، بازیگران آن است. بازیگران این اجرا، کودکانی هستند که زندگی به آنها سخت گرفته است و از کودکان کار و خیابان هستند. اما این کودکان با وجود سختی‌ها، تلاش و پشتکار بسیاری از خود نشان دادند تا امروز به عنوان یک گروه جدی تئاتر به آنها نگاه شود. اگرچه در بیشتر تبلیغاتی که درباره این تئاتر می‌شود روی کودکان کار تاکید می‌شود اما این تاکید با نگاهی ترحم‌آمیز همراه شده است.

به طوری که آناهیتا زینی‌وند، کارگردان این اجرا که چندین سال است با این گروه در حوزه تئاتر کار می‌کند، نیز از این نگاه‌ها به ستوه آمده است. او به آشنایی خود با این بچه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید من به سراغ آنها نرفتم، آنها سراغ من آمدند. او به «ابتکار» توضیح می‌دهد: از سالیان پیش با جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان که در پاسگاه نعمت‌آباد قرار داشت همکاری می‌کردم. در آنجا مدرسه‌ای است که بچه‌های بازمانده از تحصیل، بچه‌های کار و آسیب‌دیده برای کارهای آموزشی می‌روند؛ من حدود سال 84 برای ساخت مستندی به آنجا رفتم و در آنجا با این بچه‌ها آشنا شدم. در آنجا در کنار علی صداقتی خیاط، به این کودکان آموزش می‌دادم تا این‌که یک روز بچه‌ها سراغم آمدند و گفتند که علاقه‌مندند تئاتر بازی کنند اما نمی‌توانند هزینه بالای کلاس‌های آن را بپردازند و علاوه بر آن به دلیل این‌که کل هفته باید کار کنند، فقط روزهای جمعه فرصت دارند و به همین علت تاکنون نتوانسته‌اند فعالیتی داشته باشند. زینی‌وند ادامه می‌دهد: اوایل کار این بچه‌ها حدود 40 نفر بودند ولی کم‌کم به دلایل مختلف از تعداد آنها کاسته شد و در نهایت تعداد اندکی باقی ماندند. این کارگردان با اشاره به وضعیت سخت زندگی این کودکان می‌گوید: این بچه‌ها از صبح تا شب حدود 15، 16 ساعت کار می‌کنند و فرصتی ندارند. تنها روزهای جمعه تعطیل هستند.

با این حال علاقه و پشتکار این بچه‌ها باعث شد تا با آنها تمرین‌ها را شروع کنیم. این بچه‌ها از خردسالی در کوچه و بازار کار کرده اند و بینش عمیق‌تری نسبت به بچه‌های همسن خودشان و محیط پیرامون خود دارند. برای همین به خودباوری رسیده‌اند و تک بعدی نیستند. به گفته زینی‌وند، کارهای بیضایی چندین بعد دارند و «چهار صندوق» هم از ابعاد مختلف دارای اهمیت است. از نظر جامعه‌شناختی و روانشناختی این اثر برای این بچه‌ها ارزشمند است و به دلیل این‌که این بچه‌ها نسبت به افراد پیرامون خود حساس‌تر هستند، انتخاب این کار تلاشی برای آن است که نگاه جامعه‌شناسانه را به صورت علمی‌تری یاد بگیرند. او می‌افزاید: ما در این سال‌ها، با این گروه از بچه‌ها، نمایشنامه‌های زیادی خواندیم؛ از چخوف، ویلیامز، ساعدی و دیگران اما چهارصندوق نمادی از مجموع تمام اینهاست، کاری ارزشمند که نمایش چهار شخصیت از چهار طبقه است که برای نجات خود از خطرهای احتمالی مترسکی می‌سازند تا از آنها محافظت کند اما همین ساخته دستشان آنها را دچار مشکلاتی می‌کند. به گفته زینی‌وند، این بچه‌ها دیگر کودک نیستند و بزرگ شده‌اند و تنها هدف ما در این اجراها این است که بگوییم، کودکان کار دیروز، هنرمندان امروز هستند و پشتکار این بچه‌ها که هنر برایشان هدف و آرمان است اهمیت بسیاری دارد. در واقع خواستیم بگوییم که ما قوی هستیم و نیازی به نگاه ترحم‌آمیز نداریم و خوشبختانه در این اجرا کارها بسیار خوب پیش رفت. او می‌گوید: گروه تئاتر ما در حد استاندارد دیگر گروه‌هاست اما از مردم گله‌مندم که اگر در تبلیغات عنوان کردیم که کودک کار و خیابان هستیم به این دلیل بوده است که سفیر کودکان آسیب‌دیده دنیا باشیم و بگوییم اگر بستر مناسب آموزشی برای هر طبقه وجود داشته باشد، ناهنجاری‌های اجتماعی کم خواهد شد و آسیب‌های اجتماعی و … کاهش می‌یابد؛ گروه تجربی تئاتر رها هیچ گونه تفاوتی با گروه‌های دیگر ندارد. نمایش «چهار صندوق» همه روزه از ساعت ۱۸:۳۰ با بهای بلیت ۱۵ هزار تومان در سالن رکن‌الدین خسروی تماشاخانه «سه نقطه» به نشانی میدان ولیعصر، بلوار کشاورز، بعد از خیابان فلسطین، خیابان کبکانیان، نبش کوچه مرتضی‌زاده، پلاک ۱۲، طبقه اول روی صحنه است.

منبع: روزنامه ابتکار مورخ ۹۵.۰۹.۱٨